The Lancet Infectious Diseases dergisinde Ocak 2023’de yayınlanan bir editöre mektup yazısında, Almanya’daki araştırmacılar SARS-CoV-2 XBB.1 subvaryantının nötralizasyon hassasiyetini değerlendirdiklerini belirtmişler.
İlk olarak Ocak 2022’de Hindistan’da tespit edilen rekombinant XBB subvaryantı, Avrupa ve Asya’da hızla yayılmaktadır. XBB subvaryantı, iki SARS-CoV-2 omikron subvaryantının, yani BM.1.1.1 ve BJ.1’in rekombinasyonu nedeniyle oluşmuştur. Bu yeni soyun kırılma noktası, konak hücreye viral girişi kolaylaştıran ve nötralize edici antikorların hedefini içeren spike protein geni içinde bulunur. Bu çalışmada araştırmacılar, SARS-CoV-2 XBB.1 subvaryantının konak hücreye girme ve antikor aracılı nötralizasyondan kaçma özelliklerini değerlendirmişler. SARS-CoV-2’nin konakçı hücreye girişini ve ardından nötralizasyonunu incelemek için uygun bir model görevi gören SARS-CoV-2 spike proteinini taşıyan psödovirus parçacıklarını (pp) kullanmışlar. Karşılaştırma için atasal SARS-CoV-2 B.1 (B.1pp) veya omikron BA.5 (BA.5pp) varyantı ile psödotiplenmiş parçacıklar kullanılmış. Ayrıca XBB.1pp’nin monoklonal antikorlar (mAb’ler) ve şu anda klinik olarak veya COVID-19 tedavisi veya profilaksisi için geliştirme aşamasında kullanılan mAb kokteylleri tarafından nötralizasyon hassasiyetini de analiz etmişler.
XBB.1pp’nin COVID-19 aşılaması veya aşılamanın yanı sıra “breakthrough” infeksiyon ile nötralizasyona karşı hassasiyetini de analiz etmişler. Ayrıca, Almanya’da BA.5 prevalansı sırasında “breakthrough” COVID-19 infeksiyonları olan üç dozla aşılanmış kişilerden alınan plazma örnekleri de değerlendirilmiş.
Çalışma sonuçları, B.1pp ile karşılaştırıldığında BA.5pp’nin Vero hücrelerine girmede 2.2 kat daha yüksek etkinlik ve 293T hücrelerine girmede 5.3 kat daha yüksek etkinlik gösterdiğini belirlemiş. Öte yandan, Calu-3 hücrelerine giren BA.5pp’nin etkinliği, B.1pp’den 1.9 kat daha az bulunmuş. Ek olarak, XBB.1 spike proteinini (XBB.1pp) taşıyan partiküller, değerlendirilen tüm hücre hatları için BA.5pp’ye kıyasla hücre girişinde önemli ölçüde azalmış verimlilik sergilemiş. Bununla birlikte, B.1pp ve XBB.1pp’nin giriş verimliliği, Vero ve 293T hücrelerininkiyle karşılaştırılabilir bulunmuş.
Ayrıca analiz edilen tüm mAb’lerin ve mAb kokteyllerinin B.1pp’yi etkili bir şekilde nötralize ettiği, XBB.1pp’nin ise yalnızca sotrovimab ve S2H97 tarafından nötralize edildiği kaydedilmiş. Ek olarak, üç dozla aşılanmış kişilerden elde edilen plazmada neredeyse hiç XBB.1pp nötralizasyon aktivitesi bulunmamış. Öte yandan, B.1pp nötrleştirme aktivitesi yüksek, BA.5pp’ye karşı ise orta düzeyde bulunmuş. “Breakthrough” infeksiyonu olan üçlü aşılanmış kişilerin plazma numuneleri, yüksek B.1pp nötralize edici aktivite, orta düzeyde BA.5pp nötralize edici aktivite ve düşük XBB.1pp nötralize edici aktivite göstermiş.
Genel olarak, çalışma bulguları SARS-CoV-2 XBB.1 soyunun son derece güçlü bir antikorlardan kaçma aktivitesine sahip olduğunu göstermiş. Araştırmacılar, XBB.1pp’nin mAb’ler tarafından nötralize edilmediği bulgusunun, COVID-19 tedavisi için yeni mAb’lere olan ihtiyacın yanı sıra yüksek XBB subvaryant infeksiyonu vakalarının olduğu yerler için ek terapötik seçeneklere olan ihtiyacı vurguladığına inandıklarını belirtmişler.
Arora P, Cossmann A, Schulz SR, et al. Neutralisation sensitivity of the SARS-CoV-2 XBB.1 lineage. Lancet Infect Dis. 2023: S1473-3099(22)00831-3.