İdeal koşullar altında tek doz kızamık aşısının etkinliği dokuz aylık bir çocukta %85, 12 aylık bir çocukta ise %90-95’tir. Dünya Sağlık Örgütü aşının en az iki doz uygulanmasını ve aşı kapsamının her ülke için en az %95 olmasını önermektedir. Ancak, deneme koşullarında aşının etkinliği yüksek ve iki dozluk uygulama dünya çapında yaygın olmasına rağmen, pratikte aşının etkinliği daha düşük ve değişkendir.
Aşılanmış bazı çocuklar kızamıktan korunmak için gerekli bağışıklık tepkilerini üretememektedir. Kızamık aşısına verilen bağışıklık tepkilerinin, maternal antikor transferi yoluyla edinilen antikorlar, konakçıya özgü genetik faktörler, HIV infeksiyonu, beslenme ve bağışıklığın farklı biçimlerden baskılanması gibi konağa ilişkin faktörlerden etkilendiği düşünülmektedir. Kızamık aşısının başarısızlık oranı gelişmiş ülkelerde ≈%10 iken gelişmekte olan ülkelerde bu oran %30’un üzerinde olabilir. Peki neden?
Kongo Cumhuriyeti’nde yapılan bu çalışmada 2020-2022 yılları arasında kızamık IgM testi pozitif çıkan (kızamık tanısı alan ve ≥ 1 doz aşılanmış) 191 kişinin IgG serokonversiyon oranları belirlenmiş. Analizde son aşılanma tarihi ve hastalığın başlangıç tarihi arasında iki aydan fazla süre olan kişilerin IgG serolojileri incelenmiş.
Çalışmada genel serokonversiyon oranı %38.7 bulunmuş (p<0.0001). Hastaların ortanca yaşı 4 (2-7) yıl imiş ve 101 (%52.9)’i 5 yaş altı çocuklardan oluşmaktaymış. Bu yaş grubunun IgG serokonversiyon oranında anlamlı bir düşüklük olduğu gösterilmiş (p<0.0001). Hastalığın başlangıç tarihiyle son aşılama tarihi arasındaki ortanca aralık 23 (4-53) ay olarak bulunmuş. Tek doz aşılanan hastaların yalnızca 57 (%38)’sinde serokonversiyon saptanırken (p<0.0001), >2 doz aşılanan hastaların serokonversiyon oranında anlamlı fark saptanmamış (p=0.1221).
En az iki doz aşılananların yalnızca %41.5’inde serokonversiyon meydana gelirken, %58.5’inde IgG negatifliği devam etmiş. Bulgular hem tek doz hem de çift doz aşılananlarda IgG serokonversiyon oranının nispeten düşük olduğunu göstermiş.
İki doz aşılanmasına rağmen IgG serokonversiyonu gelişen kişi sayısının düşük olmasının nedenleri hala belirsizliğini korumaktadır. Bu durum nakliye ve depolamada soğuk zincir sistemindeki sorunlara veya ışığa duyarlı kızamık aşısının ışığa maruz kalmasına bağlı olabilir; ayrıca personel eğitiminin yetersiz olması da serokonversiyon düşüklüğünde kısmen sorumlu olabilir.
Sonuç olarak, Kongo Cumhuriyeti’nde tekrarlayan kızamık salgınları göz önüne alındığında bu çalışmadan elde edilen bulgular ülkenin kızamık aşılama stratejisinin etkinliği hakkında birçok soru ortaya çıkarmaktadır. Salgınları önlemek için aşıların ve bağışıklama stratejilerinin etkili bir şekilde uygulanması gerekmektedir.
Mavoungou YVT, Gangoué LG, Koukouikila-Koussounda F, et al. Low IgG seroconversion among persons vaccinated against measles, Republic of Congo. Emerg Infect Dis. 2025; 31 (1): 197-9.
Makale İçin Tıklayınız
Bültenin Notu: Bu yayında Türkiye’den bir çalışmaya da atıf yapılmıştır. Yüz kırk yedi sağlıklı çocuk üzerinde yapılan bu çalışmada daha çok konak immün durumu ve beslenme özelliklerinin incelenmesine rağmen, aşının taşınma, saklanma, teknik ya da uygulama yönü değerlendirilmemiş. İlginç olan bulgu >9 aylık çocuklarda kızamık virusuna karşı IgG serokonversiyonun %62.6 seviyesinde kalmış olmasıdır.
Aşılanma oranlarının yüksekliğine rağmen, ülkemizde kızamık salgınlarının sürdüğü düşünüldüğünde aşının taşınma, saklanma, uygulanma süreçlerini dikkate almak uygun olabilir.
Makale İçin Tıklayınız
