Kronik hepatit B’de dünya çapında standard tedavi seçeneği olan nükleoz(t)ide analogları (NUC’ler) HBV replikasyonunu güvenilir bir şekilde baskılamakta ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmakta veya önlemektedir. Uluslararası kılavuzlar tarafından önerilen optimal tedavi son noktası HBsAg kaybıdır. Ancak uzun süreli NUC tedavisi bile, HBeAg-negatif kronik hepatit B’li hastaların yalnızca %1’inde HBsAg kaybı sağlamaktadır. 2012 yılında Avrupa’da yapılan bir çalışma HBeAg-negatif hastalarda ömür boyu NUC tedavisi hakkında bir tartışma başlatmıştır. NUC tedavisinin kesilmesi fonksiyonel iyileşmeye yol açabilir; ancak bugüne kadarki kanıtlar küçük çaplı veya randomize olmayan klinik deneylere dayanmaktadır.
Bu çok merkezli, randomize kontrollü STOP-NUC çalışması, bir NUC tedavisine ara verme yaklaşımı kullanarak HBsAg kayıp oranını artırmak amacıyla tasarlanmış. En az dört yıldır HBV DNA düzeyleri <172 IU/ml (1.000 kopya/ml) olan ve sürekli uzun süreli NUC tedavisi gören 166 HBeAg-negatif kronik hepatit B hastası, 96 haftalık bir izlem süresi boyunca NUC tedavisinin kesildiği (Kol A) veya devam edildiği (Kol B) grup olarak randomize edilmiş. Her grupta 79 olmak üzere toplam 158 hasta değerlendirmeye alınmış. Primer bitiş noktası 96. haftaya kadar devam eden HBsAg kaybı olmuş.
Çalışmada, Kol A’da sekiz hastada (%10.1, %95 GA %4.8-%19.5) HBsAg kaybı olduğu ve Kol B’de hiçbir hastada HBsAg kaybı olmadığı saptanarak primer hedefe ulaşılmış (p=0.006). Başlangıç HBsAg düzeyleri <1.000 IU/ml olan hastalar arasında yedi hastada (%28) HBsAg kaybı sağlanmış. Kol A’da 11 (%13.9) hastada yeniden tedaviye başlanmış, 32 (%40.5) hastada ise kalıcı remisyon sağlanmış. HBsAg >1 log IU/ml düşüşü Kol A’da 16 hastada (%20.3) ve Kol B’de bir hastada (%1.3) gözlenmiş. Tedavinin kesilmesiyle ilgili ciddi advers olay meydana gelmemiş.
NUC tedavisine devam edilmesine kıyasla NUC tedavisinin kesilmesi HBsAg kaybı oranının önemli ölçüde daha yüksek olmasıyla ilişkilendirilmiş ve bu durumun büyük ölçüde tedavi sonu HBsAg düzeyleri <1.000 IU/ml olan hastalarla sınırlı kaldığı vurgulanmış. Stop-NUC çalışmasının sonuçlarının, NUC tedavisinin durdurulmasının fonksiyonel iyileşme sağlayabilecek bir terapötik seçenek olduğuna dair kanıtlar sunduğu vurgulanmış.
van Bömmel F, Stein K, Heyne R, et al. A multicenter randomized-controlled trial of nucleos(t)ide analogue cessation in HBeAg-negative chronic hepatitis B. J Hepatol. 2023; 78(5): 926-36.
