COVID-19 ve antimikrobiyal direnç iki küresel halk sağlığı krizidir. Bu çalışmada sağlık hizmeti ortamlarında COVID-19 pandemisinin antimikrobiyal direnç üzerine etkisi araştırılmış. Aralık 2021 ve Haziran 2022 tarihleri arasındaki makaleler taranmış. Herhangi bir popülasyonda COVID-19’un antimikrobiyal direnç üzerindeki etkisini değerlendiren tüm çalışmalar dahil edilmiş ve etkileyen faktörler değerlendirilmiş. İnfeksiyon önleme ve kontrolü ve/veya antimikrobiyal yönetim programlarının bildirildiği makaleler ayrıca belirlenmiş. Örneklerin havuzlaması Gram-negatif ve Gram-pozitif organizmalar için ayrı ayrı yapılmış ve meta-analizi yapılmış. Taranan 6036 çalışmadan 28’i incelemeye dahil edilmiş ve 23’ü meta-analiz için yeterli veri sağlamış. COVID-19 pandemisinin, metisiline dirençli Staphylococcus aureus‘un ve vankomisine dirençli enterokok vakalarının insidans (insidans RR 0.99, 95% CI: 0.67-1.47) veya oranında (RR 0.91, 95% CI: 0.55-1.49) değişikliğe neden olmadığı tespit edilmiş. Dirençli Gram negatif organizmalarda (genişletilmiş spektrumlu beta-laktamaza, karbapeneme dirençli Enterobactericealar, karbapeneme veya çoklu ilaca dirençli veya karbapeneme dirençli Pseudomonas aeruginosa veya Acinetobacter baumannii) istatistiksel olarak anlamlı olmayan bir artış kaydedilmiş (insidans RR 1.64, 95% CI: 0.92-2.92; RR 1.08, 95% CI: 0.91-1.29). İnfeksiyon önleme ve kontrolü ve/veya antimikrobiyal yönetim programları girişimlerinin olmaması, gram negatif antimikrobiyal dirençteki artışla ilişkilendirilmiş (RR 1.11, %95 GA: 1.03-1.20). Ancak, alt grup farklılıkları için yapılan analizde, bu yönetim programların varlığı veya yokluğu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark gösterilememiş (p=0.40). Yazarlar COVID-19 pandemisinin, özellikle hastane ortamlarında Gram-negatif organizmalar için antimikrobiyal direncin ortaya çıkışını ve bulaşmasını hızlandırmış olabileceğini düşünmüşler. Ancak hem kullanılan antimikrobiyal direnç ölçütlerinde hem de çalışmalarda bildirilen direnç oranlarında önemli ölçüde heterojenlik olduğu görülmüş.
Yazarlar tüm bu bulguların, COVID-19 pandemisi bağlamında güçlendirilmiş infeksiyon kontrol ve önleme programlarına, antimikrobiyal yönetim programlarına ve antimikrobiyal direnç sürveyansına olan ihtiyacı desteklediğini vurgulamışlar.
Langford BJ, Soucy JR, Leung V, et al. Antibiotic resistance associated with the COVID-19 pandemic: a systematic review and meta-analysis. Clin Microbiol Infect. 2023; 29 (3): 302-9.
