HIV ile infekte, kriptokok menenjitli olgularda mortalite oranı hâlâ %25’in üzerinde seyretmektedir ve eşlik eden infeksiyonlar bu yüksek mortaliteye katkıda bulunabilir. Bu çalışmada, Epstein–Barr virusu (EBV) ve sitomegalovirus (CMV) koinfeksiyonlarının sıklığı ve klinik öneminin belirlenmesi ve olası tedavi yaklaşımlarına rehberlik edilmesi amaçlanmış. AMBITION-cm randomize kontrollü çalışması kapsamında beş Afrika ülkesindeki yedi merkezde toplanan plazma ve beyin omurilik sıvısı örnekleri prospektif olarak çalışmaya dahil edilmiş. Katılımcıların medyan yaşı 37, CD4 hücre sayısı ise 27 hücre/μL imiş. Plazmada CMV viremisi hastaların %49’unda, EBV viremisi ise %73’ünde saptanmış. BOS’ta CMV %5, EBV ise %27 oranında tespit edilmiş.
CMV viremisi, CD4 sayısının düşük, BOS inflamasyonunun daha az ve BOS kriptokokal fungal yükünün daha yüksek olmasıyla ilişkili bulunmuş. EBV viremisinin ise daha yüksek CD4 sayısı ve belirgin BOS inflamasyonuyla seyrettiği görülmüş.
Yüksek düzeyde CMV viremisi bulunan hastalarda mortalite riski, viremi saptanmayanlara kıyasla yaklaşık iki kat daha yüksekmiş. Kriptokokal menenjitli, HIV ile infekte ileri evre hastalarda, CMV viremisinin mortalite ile güçlü ve bağımsız ilişkisini belirleyen temel faktörün, viremideki viral yükün düzeyi ve bununla ilişkili özgün klinik-immünolojik fenotip olduğu tespit edilmiş. Yapılan analizlerle, yüksek düzeyli CMV plazma viremisinin (≥1000 kopya/mL) hastalar için kritik bir prognostik belirteç olduğu ortaya konulmuş; bu düzeydeki viremi, CMV viremisi olmayan katılımcılara kıyasla iki haftalık mortalite olasılığını [“adjusted odds ratio” (aOR): 2.31] ve 10 haftalık mortalite olasılığını iki kattan fazla artırmaktaymış (aOR: 2.44). Ayrıca, plazma CMV yükündeki her 1000 kopya/mL artış, 10 hafta sonunda ölüm olasılığını %27 oranında yükseltmekteymiş (aOR: 1.28), bunun da net bir doz-yanıt ilişkisine işaret ettiği vurgulanmış. EBV koinfeksiyonu ise artmış mortaliteyle ilişkili bulunmamış.
Sonuç olarak, CMV, HIV ile ilişkili kriptokok menenjitinde önemli bir yardımcı patojen olabileceği ve CMV viremisinin mortalite açısından potansiyel olarak değiştirilebilir bir risk faktörü olduğu düşünülmekteymiş. Bu nedenle, CMV viremisinin tedavisinin ileri evre HIV hastalarında sağkalımı iyileştirip iyileştirmediğini değerlendirecek müdahale çalışmalarına ihtiyaç olduğu vurgulanmış.
Ellis J, Groppelli E, Doyle R, et al. Epstein-Barr virus and cytomegalovirus co-infections and mortality risk in patients with HIV-associated cryptococcal meningitis: a post-hoc analysis of a prospective nested cohort in the AMBITION-cm randomised controlled trial. Lancet HIV. 2025; 12 (10): e691-e700.
