Bu çalışma infeksiyon hastalıkları alanındaki randomize klinik çalışmaların (RKÇ) finansman akışlarını, finansman kaynakları ile çalışma yerleri arasındaki ilişkiyi yüksek etkili dergilerde haritalamak amacıyla planlanmış.
2014-2023 yılları arasında seçilmiş on yüksek etkili, İngilizce genel tıp ve infeksiyon hastalıkları dergisinde yayımlanmış 1343 RKÇ’nin daha önce yayımlanmış sistematik bir derlemesinin ikincil analizi yapılmış. Finansman kaynağı, çalışma sahası ve hastalık odağı standard bir veri çıkarım formu ile derlenip, Dünya Bankası sınıflamalarına göre ülke gelir düzeyine göre analiz edilmiş. Finansman ve çalışma sahalarının coğrafi dağılımları küresel ısı haritaları ile, gelir grupları arasındaki finansman akışları Sankey diyagramı ile görselleştirilmiş.
Çalışmaların 1326 (%98.7)’sında finansman kaynağı bildirilmiş. Çalışmaların çoğunun finansmanı başlangıçta araştırıcı tarafından sağlanmış (772/1326, %58.2). En büyük fon sağlayıcılar ABD’li kamu kurumlarıymış (366/1326, %27.6). Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) 258/1326 çalışmayı fonlamıştı (%19.5). Mükerrer kayıtlar çıkarıldığında fon sağlayan 1808 kurum kaydedilmiş. Bunların büyük çoğunluğu yüksek gelirli ülkelerdenmiş (1496/1808, %82.7). Üst orta gelirli ülkeler % 7.2 (30/1808); alt orta gelirli ülkeler %1.9 (35/1808); düşük gelirli ülkeler %0.4 (8/1808) oranında temsil edilmiş. Buna karşılık, ülke bazında ayrıştırılmış 4606 çalışma yürütülme yeri, gelir düzeylerine göre daha dengeli dağılım göstermiş: yüksek gelirli ülkelerde %61.9 (2521/4606), üst orta gelirli ülkelerde % 22.5 (918/4606), alt orta gelirli ülkelerde %8.8 (360/4606), düşük gelirli ülkelerde %6.2 (253/4606). Hastalık odakları coğrafi olarak farklılık gösteriyormuş; yoğun bakım, bakteriyel infeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan infeksiyonlar, hepatit, influenza ve COVID-19 odaklı çalışmalar düşük gelirli bölgelerde yetersiz temsil edilmiş.
Çalışma kapsamında seçilmiş yüksek etkili 10 İngilizce dergide yayımlanan infeksiyon hastalıkları RKÇ’lerinde finansman ve coğrafi dağılımların belirgin biçimde dengesiz olduğu görülmüş. Başlıca fon sağlayıcıların uluslararası desteklerini azaltmasının, araştırma ekosistemini özellikle alt orta gelirli ülkelerde orantısız biçimde etkileyebileceği belirtilmiş. Bu ülkelerde sürdürülebilir finansman modelleri ve araştırma kapasitesi geliştirilmesine yönelik çabaların artırılması gerektiği vurgulanmış.
Moffroid H, Charani E, Blagojevic C, Bryce A, Ovadia A, Slater M, Pryal D, Careaga RE, Yerramilli A, Daneman N, Tong SYC, Ong SWX. Funding and geographical distribution of clinical trials in infectious diseases. Clin Microbiol Infect. 2025 Sep 27:S1198-743X(25)00470-7.
